بررسی تاریخچه چرم در جهان نشان می‌دهد که این ماده شگفت‌انگیز کهن‌تر از چیزی است که شاید در تصور ما بگنجد. اگر دوست دارید بدانید اولین بار در کجا چرم به عنوان پوشش و لباس استفاده شد؟! باید تاریخ را تا عصر حجر به عقب برگردید. چون با وجودی که سخت است باور کنیم که انسان نخستین چطور پوست حیوانات شکار شده را تبدیل به چیزی شبیه چرم می‌کرده است تا از آن به عنوان پوششی برای تن و بدن خود استفاده کند، اما شواهد به دست آمده حاکی از آن است که قدمت چرم به قدمت زندگی انسان است.
اگر دوست دارید با سیر تاریخی و روند تغییرات چرم به شکل دقیق‌تری آشنا شوید و علاوه بر کسب اطلاعات در خصوص تاریخچه چرم در جهان، تاریخچه چرم در ایران را نیز بدانید، در ادامه این مطلب همراه ما باشید تا به شما بگوییم که این قدیمی‌ترین پوشش بشریت از کجا پدید آمده؟ چطور تغییر کرده؟ و چرا امروز در تمام جهان از چنین ارزش و اهمیتی برخوردار است؟
پیدایش پوست، چرم و چرم سازی
انسان همیشه از چرم استفاده‌های مختلفی می‌کرده است. از دوختن آن به عنوان کفش و لباس تا بهره‌گیری از چرم به‌عنوان تزئینی برای ابزارهای جنگی مانند سپر و تبرزین.
جالب است بدانید که برخلاف بسیاری از محصولات قدیمی دیگر، نحوه تولید چرم طبیعی یا دباغی پوست در تاریخ تغییر چشمگیری نداشته است. البته خلق وسایل جدید یا ماشین‌آلات مدرن توانسته به صنعتی شدن تولید چرم کمک کند، سرعت تولید آن را بالا ببرد یا هنر چرم دوزی را ارتقا دهد. اما این‌که انسان چطور پوست باقی مانده از لاشه حیوانات را به چرم تبدیل می‌کند از نظر نظم و روند تغییر چندانی نداشته است.
اهمیت چرم در زندگی انسان
در طول تاریخ انسان همواره برای تغذیه و ساختن ابزارهای مختلف از تمام قسمت‌های بدن حیوانات استفاده می‌کرده است. به طور مثال از پوست حیوانات برای خود کفش ساخت تا بتواند راحت‌تر راه برود و زمینی که روی آن راه می‌رود را بهتر کاوش کند.
انسان توانست از پوست حیواناتی که جثه بزرگ‌تری داشتند، لباس تهیه کند. در هوای سردتر قسمت خزدار پوست را برای گرم کردن تن خود پوشید و در هوای گرم برای جلوگیری از سوزش بدن در برابر تیغ آفتاب، پوست بدون خز را روی دوش خود انداخت تا خنک‌تر بماند.
وقتی جوامع انسانی می‌رفت که کامل‌تر شود، موارد استفاده از چرم نیز تکامل بیشتری پیدا کرد. به طور مثال چرم از ماده‌ای که صرفاً پوشاننده تن باشد تبدیل به محصولی شد که از آن زره چرمی، چکمه، چادر به برای زندگی، سطحی برای نوشتن و نقاشی کردن و حتی ساخت جواهرات استفاده شد.
جالب است بدانید که چرم همیشه آن‌قدر ارزشمند و پرفایده بوده است که شواهد تاریخی نشان می‌دهد که در برخی از جوامع فقط گروه و طبقه خاصی از اجتماع قادر بودند از آن به‌عنوان پوشینه استفاده کنند.
به هرحال چرم همیشه با انسان بوده است و صنایع دستی چرم هم به لحاظ عملکردی و هم از نظر جذابیت بصری در حال رشد و تکامل بوده است.
هر چقدر زمان می‌گذشت، چرم در زندگی مردم جایگاه مهم‌تری پیدا می‌کرد. به تدریج کفش چرمی، دستکش چرم، بالاپوش‌های چرمی و لوازم جنگی مزین به چرم به طور گسترده رشد کرده و کم کم در دسترس مردم بیشتری قرار می‌گرفت.
هم‌زمان تقاضا برای چرم آن‌قدر افزایش پیدا کرد که حتی چرم‌های مصنوعی که از ترکیب پلاستیک و چرم تهیه می‌شوند پا به عرصه وجود گذاشته و تولید محصولات پوشیدنی یا سایر لوازم از آن گسترش پیدا کرد.
به‌طورکلی مواد کمی در جهان وجود دارند که به اندازه چرم، اصیل و پر مصرف و قدیمی باشند و به مدت طولانی در زندگی مردم جهان حضور پررنگ داشته باشند. البته امروزه شناخت اصلات چرم و کیفیت آن نیز کاری مهم است. مقاله تشخیص چرم اصل که گروه تحریه رادین چرم برای شما آماده کرده به این سوال پاسخ می‌دهد.
تاریخچه چرم در جهان
تاریخچه چرم در جهان به حدود 400 هزار سال پیش بازمی‌گردد. روند رشد و تکامل این ماده عجیب و اصیل را می‌توان در عصر حجر، عصر مفرغ، عصر آهن، دوران باستان، قرون‌وسطی، رنسانس، انقلاب صنعتی و دوران معاصر پیگیری کرد.
به‌هرحال در طول هر دوره‌ای از تاریخ و در تمامی فرهنگ‌ها در سراسر جهان انسان از چرم در زندگی روزمره خود استفاده می‌کرده است.
حضور چرم در عصر حجر (بیش از 3000 سال قبل از میلاد مسیح)
عصر حجر یکی از طولانی‌ترین دوره‌های تاریخ زندگی بشر است. این دوره، میلیون‌ها سال را شامل می‌شود. شواهد به دست آمده از این عصر نشان می‌دهد که انسان حجری اغلب گونه‌های جانوری را برای تغذیه کردن از گوشت آنها شکار کرده و پوست آنها را پس از تبدیل کردن به چرم به‌عنوان پوشینه‌ای برای مراقبت از پا و بدن خود استفاده می‌کرده است.
جالب است بدانید که بررسی روی برخی از ابزارهای یافت شده از این دوران نشان می‌دهد که انسان عصر حجر از این وسیله‌های ابداعی خود به‌منظور دباغی چرم استفاده می‌کرده است.
یافته شدن چیزی شبیه به سوزن‌های خیاطی امروزی در آفریقای جنوبی نشان می‌دهد که در عصر حجر انسان‌ها از این وسیله برای سوراخ کردن چرم و متصل کردن تکه‌های آن به هم به‌منظور تولید لباس یا سرپناه استفاده می‌کرده‌اند.
رد حضور چرم راحتی می‌توان در سیبری یافت. چرا که در این سرزمین سرد نیز ابزارهای بسیاری یافت شده است که به‌منظور کوبیدن پوست و تبدیل چرم از آن استفاده می‌شده است. چنین ابزارهایی با قدمت 5000 سال قبل از میلاد مسیح در سومر( عراق امروزی) هم یافت شده است. قدیمی‌ترین کفش چرمی مربوط به 3500 سال پیش از میلاد مسیح است که در ارمنستان امروزی کشف شده است.
رشد صنعت چرم در عصر مفرغ (از 3000 سال تا 1200 سال پیش از میلاد مسیح)
عصر مفرغ، عصر شروع رشد صنایع است. صنعت چرم نیز در این زمان رشد خود را آغاز کرد. دباغی چرم در عصر مفرغ می‌رفت تا به صنعتی تبدیل شود که بتوان علاوه بر رفع نیاز روزمره انسان به کمک آن، با آن تجارت نیز کرد. میل تجارت با چرم سبب پیشرفت‌های چشمگیری در صنعت دباغی چرم شد.
یکی از نمونه کارهای دستی چرم آن دوره کفشی یافت شده مربوط به 1300 سال پیش از میلاد مسیح است. این کفش از یک چرم یک‌تکه به‌عنوان زیره و سوراخ‌های روی آن به منظور اتصال بند‌های کفش ساخته شده است. این کفش و ظرافت به کار رفته در خلق آن نشان می‌دهد که هنر چرم دوزی به شدت و با سرعت در عصر مفرغ در حال رشد بوده است.
رشد و بالندگی هنر چرم‌دوزی در عصر آهن (1200 سال تا 550 سال قبل از میلاد)
عصر آهن، عصر رشد مداوم جامعه و افزایش جمعیت است. در این عصر کشاورزی پیشرفته‌تر و تهیه و تولید غذا کمی ساده‌تر شد. همین افزایش جمعیت به معنی رشد نیاز جامعه به کالاهای اساسی بود و ازآنجایی‌که که چرم همیشه یک کالای اساسی محسوب می‌شده است، تولید کفش‌های چرمی و تبدیل تدریجی آنها به چکمه و لباس سرعت بیشتری گرفت.
جالب است بدانید که در عصر آهن بود که علاوه بر رشد هنر چرم‌دوزی، رنگ‌آمیزی چرم نیز آغاز شد.
تاریخچه چرم در هند باستان (3000 سال تا 600 سال قبل از میلاد مسیح)
همیشه فرهنگ هند غرق در تاریخ بوده و این فرهنگ به فرهنگ تمامی جهان بسیار نزدیک است. چرم در هند باستان نیز بسیار ارزشمند بوده است.
کتاب هندوی اولیه به زبان سانسکریت نوشته شده است و در جلد چرمی به نام Vedas قرار دارد. حدود 3000 سال پیش از میلاد مسیح مردم در هند از بطری‌های آب که از چرم گاوی طبیعی تولید شده بود (مشک) استفاده می‌کرده‌اند.
چرم، مصر باستان و فراعنه (2700 سال تا 300 سال پیش از میلاد مسیح)
به دلیل آن که هوای مصر اغلب بسیار گرم و آفتابی است مردم این کشور معمولاً لباس‌های بسیار سبکی می‌پوشیده‌اند؛ بنابراین چرم در مصر بیشتر از آن که به‌عنوان تن‌پوش مورد استفاده قرار گیرد، پاپوش یا ابزاری برای ساخت و تزئین ارابه خدایان، لوازم جنگی، زین اسب یا سربند بوده است.
به‌طورکلی چرم در مصر باستان کالایی ارزشمند و تنها مخصوص استفاده فراعنه بوده است. همچنین نقاشی و نوشتن روی چرم (استفاده از چرم به‌عنوان کاغذ) از مصر آغاز شده است.
البته به جز چرم حیوانی تولید چرم گیاهی نیز در مصر رونق بسیاری داشته است. در این دوره شاهد استفاده گسترده و تخصصی از چرم هستیم که خوشبختانه تعداد قابل قبولی از نمونه‌ها وجود دارند که امکان تجزیه و تحلیل بیشتری را در این زمینه می‌دهند.
به طور کلی مورخان نقطه آغاز دباغی پوست در تاریخ را در مصر باستان یافته‌اند. البته روند تبدیل پوست به چرم از صدها سال پیش از آن آغاز شده بوده است. اما شواهد نشان می‌دهد که اولین کارخانه چرم‌سازی در تاریخ در همین کشور مصر پدیدآمده است.
چرم در چین باستان (1600 تا 200 سال قبل از میلاد مسیح)
چین از مدت‌ها قبل تمدنی بسیار پیشرفته بوده است. تاریخ این کشور به هزاران سال قبل بازمی‌گردد. به همان نسبت تاریخ چرم و استفاده از آن نیز بسیار قدیمی است. همانند سایر فرهنگ‌های آن زمان، چین از چرم برای تولید لباس‌های رایج مانند کفش استفاده می‌کرده است. سپس به‌تدریج همین کفش به چکمه تبدیل شده است.
صنعتگران چینی در حوزه چرم به دنبال حفاظت از بدن خود در نبردهای تن به تن و ایجاد حس برتری نسبت به رقبای جنگی از لباس‌های ساخته شده از چرم‌های مفصل استفاده می‌کرده‌اند. زره‌پوش‌های یافت شده در کشور چین که از چرم بوفالو ساخته شده‌اند نشان می‌دهد که اهمیت چرم در این کشور نیز همیشه بسیار بالا بوده است.
تاریخچه چرم در ایران (550 سال پیش)
گرچه ایران یکی از پیشتازان صنعت چرم در جهان است و چرم تبریز بدون تردید یکی از خوش‌نام‌ترین چرم‌های جهان است، اما تاریخچه چرم در ایران به قدمت مصر و چین نبوده و به 550 سال پیش باز می‌گردد.
صنعت چرم مدرن ایران از اوایل 1300 هجری شمسی آغاز شده است. جالب است بدانید که اولین کارخانه چرم سازی در ایران در سال 1311 هجری شمسی در شهر همدان تأسیس شد. پس از آن کارخانه دوم چرم سازی ایرانی در سال 1313 در شهر تبریز افتتاح شد. البته در آن زمان هنر چرم دوزی و کارگاه تولیدی کیف در ایران رونق چندانی نداشت و دباغی پوست تنها به شیوه‌های بسیار سنتی انجام می‌شد.
تولید چرم سنتی در ایران سال‌ها به همان روال قبل ادامه پیدا کرد و این صنعت استقلال خود را برای مدت طولانی حفظ کرد. با پیشرفت تکنولوژی و دستاوردهای علمی همچنین توسعه ماشین آلات مدرن و روش جدید برای پردازش چرم و پوست، روش‌های سنتی دباغی به تدریج کنار رفت و صنعتی شدن تولید چرم سرعت رشد این صنعت را افزایش داد. به این ترتیب صنعت چرم ایران به طور قابل توجهی رونق گرفت.
در سال های اخیر، صنعت داخلی شاهد ظهور شرکت‌هایی تولید چرمی بوده است که محصولات چرمی با کیفیت بالا تولید می‌کنند و موفق به خلق برند‌های مشهوری می‌شوند که بسیاری از آنها در کنار همتایان با تجربه خود که از دهه‌ها قبل در بازار فعال بوده‌اند، به تولید چرم مرغوب و ارائه آن به بازار می‌پردازند. به همین دلیل است که فضای زیادی برای رشد در صنعت چرم ایران وجود دارد.
شاید در هنگام خرید کمربند چرم و یا کیف چرم مجلسی زنانه جدید هرگز به این این فکر نرسیده باشیم که چرم چه زمان طولانی را پیموده باشد تا ما آن را استفاده کنیم. حالا این محصول خاص با این قدمت طولانی که به بلندای عمر بشر است، می‌رود که روز به روز پیشرفته شده و مشتاقان بیشتری پیدا کند. صنعت مد هر روز روش تازه‌ای برای استفاده از چرم خلق می‌کند و هر بار رنگ تازه و بافت جدیدی به آن می‌افزاید.
تاریخچه چرم در جهان نشان می‌دهد که دو اصل مرغوبیت یک کالا و موارد متعدد مصرف آن شرط بقای یک محصول در طول تاریخ است. به‌این‌ترتیب شاید چرم یکی از مهم‌ترین مواد موجود در جهان باشد که نه‌تنها هرگز نیاز انسان به استفاده از آن مرتفع نمی‌شود، بلکه همواره شکل تازه‌ای از نیاز برای آن ایجاد می‌شود؛ بنابراین اگر کفش چرمی یا هر محصول دیگری خریداری کردید حتما از اصول نگهداری کفش چرم طبیعی را رعایت کنید.
تاریخچه چرم دوزی در ایران و جهان
عصر سنگ را در واقعا آغاز تاریخچه چرم دوزی می دانند. یافته ها نشان می دهد اولین محصول چرمی تولید شده با چرم به 5000 سال پیش باز می گرددقدیمی ترین محصول چرمی تولید شده در ایران یک کفش چرمی بوده است.
تاریخچه چرم دوزی نشان می دهد در عصر برنز چرم دوزی به اوج خود رسیده است و در آن زمان علاوه بر تولید پوشاک، از چرم برای تولید ابزار و وسایل جنگی هم استفاده می شده است. سپر ها و بازوبندها را نیز با چرم تولید می کردند.
در یونان باستان برای تولید صندل ها، ساخت کیف، سپر، تسمه ها نیز از چرم دوزی استفاده می کردند.
تاریخچه چرم دوزی در روم باستان نشان می دهد رومی ها برای زین اسب های خود نیز از چرم استفاده می کردند.